Historia Praszki

Praszka należy do rzędu najstarszych osad w dawnej ziemi wieluńskiej. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości, zwanej pierwotnie Michałów, pochodzą z 1260 r., jednakże badania archeologiczne w wyniku których odkryto tu wczesnośredniowieczne cmentarzysko datowane na X-XIII w oraz znaleziony skarb monet z XIII w pozwalają przesunąć metrykę powstania Praszki najmniej do XI wieku.

Wieś Michałów stanowiła własność szlachecką. W 1392 r., król Władysław Jagiełło zezwolił jej właścicielowi, Piotrowi Wierusz Kowalskiemu, przenieść ją na prawo niemieckie i zmienić nazwę na Praszka. Przekształceniu wsi w miasto sprzyjało położenie przy przeprawie przez rzekę Prosnę oraz na ważnym szlaku handlowym łączącym ziemię wieluńską ze Śląskiem. W XV w. mieszkańcy Praszki trudnili się wytapianiem żelaza z rudy darniowej. W 1620 r. Zygmunt III Waza nadał miasteczku przywilej ustanawiający cechy. Ze względu na swe nadgraniczne położenie ze Śląskiem Praszka przez wiele wieków była ważnym ośrodkiem zbytu zboża na Śląsk. Gospodarczy upadek miasteczka związany był ściśle ze zniszczeniami z okresu najazdu szwedzkiego w XVII w. oraz wojny północnej w XVIII w. do ruiny gospodarczej miasteczka przyczynili się również nowi jego właściciele, Wężykowie, którzy obciążając mieszczan powinnościami pańszczyĄnianymi rujnowali rzemiosło i handel. Dopiero w okresie Sejmu Czteroletniego kolejny właściciel Praszki, Wojciech Mączyński, zabiegał o rozwój miasteczka i utrzymanie jego rzemieślniczo-handlowego charakteru. W połowie XVIII w. Praszka była najmniej zagraryzowanym miastem w ziemi wieluńskiej, blisko 1/3 jej mieszkańców trudniła się rzemiosłem. W 1791 r. było tu 158 domów i 751 mieszkańców. W XVIII w. nawiedzały miasteczko klęski pożarów. W 1705 r. spłonęły w miasteczku 41 budynki mieszkalne oraz stary i nowy ratusz. Równie dotkliwa pożoga nawiedziła Praszkę w 1791 r. W dwa lata póĄniej, w wyniku II rozbioru Polski (1793) Praszka wraz z ziemią wieluńską włączona została do Prus. W 1800 roku liczyła 798 mieszkańców. Wysoki urzędnik administracji pruskiej, August Holsche pisał, iż jest to miasteczko położone w przyjemnej okolicy, dobrze zabudowane. W 1808 r. miasteczko liczyło 638 mieszkańców.
Na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego ziemia wieluńska a wraz z nią Praszka, znalazła się w granicach nowo utworzonego Królestwa Polskiego. Spokój po zawierusze wojen napoleońskich sprzyjał rozwojowi miasteczka. W 1817 r. było tu 45 rzemieślników (z tego 29 szewców). Szybko rosła liczba jego ludności i domów: w 1820 r. było 1508 mieszkańców oraz 186 domów (z tego 156 drewnianych i 30 murowanych), w 1827 r. ilość domów pozostała ta sama, lecz mieszkańców było 1659, w 1862 r. było już 221 domów i 2258 mieszkańców.
Ciężką klęskę przeżyło miasteczko w 1852 r., kiedy prawie doszczętnie zniszczył je pożar, a następnie wybuch epidemii cholery (zob. pomoc Gorzowa Śląskiego w czasie pożaru). Po tym pożarze miasteczko odbudowane było wedle nowego planu regulacyjnego sporządzonego przez inżyniera powiatu wieluńskiego Brochockiego. W 1870 r. Praszka, podobnie jak większość małych miasteczek w Królestwie Polskim, zdegradowana została do rzędu osady.
W okresie Powstania Styczniowego przez komorę w Praszce dokonywano przerzutów broni dla oddziałów powstańczych walczących w Królestwie. W okolicach Praszki stoczył w 1863 r. potyczkę z wojskami rosyjskimi Józef Oxiński. Poległych powstańców pogrzebano we wspólnej mogile na cmentarzu w Praszce.. Pod koniec XIX w. Oraz w początkach naszego stulecia Praszka stanowiła punkt zbiorczy sezonowej emigracji zarobkowej do Prus. Po wybuchu I wojny światowej miasteczko zajęli Niemcy, którzy w 1916 r. połączyli je linią kolei wąskotorowej z Wieluniem. W latach wojny działał w Praszce jeden z najlepiej zorganizowanych oddziałów Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), którego członkowie w 1918 roku uczestniczyli rozbrajaniu niemieckich posterunków żandarmerii (zob. historię 1918 roku w oczach świadka Tadeusza Parnowskiego). Po odzyskaniu niepodległości Praszka znalazła się w granicach Odrodzonego Państwa Polskiego.

Rynek w Praszce w 1919 roku

W 1919 r. odzyskała prawa miejskie. W okresie walk o zjednoczenie Śląska z Macierzą Praszka była siedzibą Ekspozytury Śląskiej na powiaty kluczborski i oleski. W 1921 r. kilkudziesięciu jej mieszkańców uczestniczyło w III powstaniu śląskim. Dużą aktywność wykazywał miejscowy Komitet Plebiscytowy, a następnie Komitet Pomocy Powstańcom Górnośląskim. W 1921 r. miasteczko liczyło 4478 mieszkańców.

Stacja kolei wąskotorowej w 1919 roku

Przez cały okres międzywojennego dwudziestolecia Praszka, z racji swego nadgranicznego położenia, była ośrodkiem emigracji sezonowej do Niemiec. W dniu 1 I 1939 r. liczy już 4342 mieszkańców, z tego 1016 narodowości żydowskiej. W pierwszej godzinie II wojny światowej miasteczko zajęli Niemcy (zob. wybuch II Wojny Światowej). W tymże roku wraz z innymi zachodnimi i centralnymi ziemiami Rzeczypospolitej wcielone zostało do III Rzeszy. Rozpoczęły się deportacje praszkowskiej inteligencji i działaczy społeczno-politycznych do hitlerowskich obozów koncentracyjnych i wywożenie młodych ludzi na przymusowe roboty w głąb Rzeszy. Ludność pochodzenia żydowskiego najpierw zamknięto w getcie, a następnie w 1942 roku wywieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. W latach wojny i okupacji miasto straciło blisko jedną trzecią ludności. Okupanci niemieccy zostali wyparci z miasta w dniu 19 I 1945 r. Praszka wyzwolona została spod okupacji hitlerowskiej przez wojska I Frontu Ukraińskiego (zob.władza administracyjna miasta w 1945 roku).
Pierwsze 25-lecie po odzyskaniu niepodległości cechowało się stagnacją w życiu miasta. Jedyną dziedziną życia społecznego wykazującą rozwój było szkolnictwo ponad podstawowe (Liceum Ogólnokształcące założone w 1961 roku, Szkoła Przysposobienia Handlowego 1946 rok). Dopiero począwszy od 1970 r. nastąpił dynamiczny jego rozwój, który Praszka zawdzięcza powstaniu Zakładów Sprzętu Motoryzacyjnego POLMO. Zakład ten przyczynił się do rozwoju budownictwa mieszkaniowego, powstania infrastruktury miejskiej (wodociągi, kanalizacja, oczyszczalnia ścieków), rozwoju szkolnictwa, placówek handlowych i usługowych. O dynamicznym rozwoju miasta w latach 1970-1981 świadczyć może szybki przyrost ludności Praszki: 31 XII 1965 r. - 2666, 31 XII 1979 r. - 2673, 31 XII 1971 r. - 2718, 31 XII 1972 r. - 2889, 31 XII 1973 r. - 3148, 31 XII 1974 r. 31 XII 1981 - 6800. Według stanu na koniec 1984 roku w gospodarce uspołecznionej zatrudnionych było 4899 osób, z tego w przemyśle uspołecznionym 4015 osób.

Ulica Senatorska i Plac Grunwaldzki w 1963 roku

W 1955 roku wydatnie zwiększył się obszar miasta poprzez włączenie w jego granice położonej na lewym brzegu Prosny wsi Zawisna. W 1975 r., w wyniku nowego podziału administracyjnego kraju, nastąpiło zerwanie wielowiekowych więzi łączących Praszkę z Wieluniem. Miasto znalazło się w granicach nowo utworzonego województwa częstochowskiego. Na koniec 1991 roku Praszka liczyła 8675 mieszkańców i zajmowała obszar 9,45 kilometrów kwadratowych. W maju 1992 roku Praszka obchodziła uroczysty jubileusz 600-lecia nadania praw miejskich przez Władysława Jagiełłę.